*تاکتیک "امواج انسانی" چیست؟ ⏪
بسم الله الرحمان الرحیم
* دروغ بزرگ "امواج انسانی" در دفاع مقدس
French infantry charging in the early stages of World War I
از نسل حاضر در دوره دفاع مقدس گرفته تا نسل امروزین، با واژه‌ای به عنوان "امواج انسانی" آشنا هستند. غیر از جنگ‌هایی که با سلاح سرد و آرایش لشگرها در میدان جنگ در تاریخ گذشته سراغ داریم، در عصر حاضر و در دوره سلاح های گرم، بکارگیری تاکتیک "امواج انسانی" سابقه در جنگ های جهانی اول و دوم دارد. در طول جنگ هشت ساله عراق و ایران نیز، حداقل دو بار گزارش بکارگیری این تاکتیک را از سوی ارتش عراق در عملیات والفجر 8 و کربلای 5 برای انجام پاتک علیه نیروهای ایران داشته ایم.
معنای حقیقی این تاکتیک – که دارای بُعد منفی نیز می باشد- آن است که نیروهای پیاده، براساس طراحی انجام شده برای عملیات، تعداد فراوان خود را بر دشمن تحمیل نموده و بدون توجه به تلفات سنگینی که متحمل می شوند به هجوم خود ادامه داده و خود را به خطوط دفاعی یا استقراری دشمن نزدیک نمایند.
جنگ جهانی دوم
تاکتیک امواج انسانی در معنای حقیقی، چیزی فراتر از "قبول تلفات معقول"، "شجاعت" و "استقامت" در هجوم است. زیرا در این تاکتیک، به جای آن که عواملی نظیر حجم آتش، قدرت مانور، فریب دشمن، سازمان رزم و تجهیزات جنگی، به عنوان عوامل اصلی در نظر گرفته شوند، صرفا "کمیّت بالای نیروی مهاجم نسبت به نیروی مدافع" به عنوان عامل اصلی در نظر گرفته می شود و سایر عوامل (حجم آتش، قدرت مانور و ... ) در خدمت این عامل اصلی قرار می گیرند.
مقایسه آن با تاکتیک ایران در جنگ تحمیلی
در نبردهایی که ایران انجام می داد، هیچ گاه از روش "تحمیل نیروی بسیار به دشمن" استفاده نشد. زیرا نیروهای ایران در هنگام حمله، در اغلب موارد از نیروی پدافندکننده کمتر بودند! با توجه به این که بدنه نیروهای عملیاتی را افراد داوطلب تشکیل می دادند، جمع آوری و سازماندهی این نیروها در فصول مختلف سال، تابع عوامل دیگری نظیر کشت و برداشت محصولات کشاورزی، زمان امتحانات تحصیلی، گرما و سرما و ... بود و لذا هیچ گاه در طول هشت سال دفاع مقدس، سازمان مورد نیاز برای انجام یک عملیات به طور کامل فراهم نشد، چه رسد به آن که نیروی عملیاتی از حدّ مورد نیاز فراتر رفته، و با تاکتیک "امواج انسانی" از آن استفاده شود.
فرماندهان سپاه با اطلاع از طولانی بودن مقاومت و جنگ در برابر صدام، در طراحی عملیات ها به حفظ نیروی داوطلب برای بقای توان رزم و بازسازی سریع آن توجه ویژه ای داشتند و لذا بهداری رزمی سپاه در سال های پنجم تا هشتم دفاع مقدس یکی از نادرترین تجارب رزمی را در تاریخ جنگ های جهان پدید آورد، به گونه ای که نظام امداد و انتقال مجروح از داخل دسته های رزم شکل می گرفت و در عین کمبود نیروی تکور، دو تا چهار نفر از هر دستۀ رزمی 22 نفره را به خود اختصاص میداد.
روشن است که در صورت بی اهمیت بودن جان رزمندگان، و استفاده از نفر در برابر گلوله؛ سازماندهی دسته های رزمی می بایست پر از نیروی مسلح تکور باشد و اختصاص 2 نفر امدادگر (تا 4 نفر به همراه حمل مجروح) در همۀ دسته های رزمی، ضرورتی نداشت. در حالی که سیاست حفظ و بازسازی نیرو در زمان جنگ، اقتضاء نمود تا در هر دسته رزمی دو تا چهار نفر بعنوان امدادگر و حمل مجروح سازماندهی شوند.
همچنین در تاکتیک امواج انسانی، آن چه موجب قطع هجوم و اعلام توقف آن و قبول شکست می شود، اتمام نیروی مهاجم است. امّا در عملیاتهای سپاه نظیر کربلا 4 و بدر، دستور توقف و یا عقب نشینی، به دلیل آگاهی یافتن فرماندهی نسبت به لو رفتن عملیات، یا در برخی عملیاتهای دیگر به علت عدم تسلط بر مواضع حساس و قابل پدافند در زمان مقرر، صادر شد و این دستور ناظر بر حفظ سازمان و نیروهای رزمنده بود.
از سوی دیگر در تاکتیک امواج انسانی، عمدتاً نبرد در روز انجام می گیرد تا علاوه بر ایجاد وحشت در دل نیروی مدافع (از مشاهده حجم فراوان نیروی تکور)، از عقب نشینی و فرار احتمالی نیروهای مهاجم نیز جلوگیری شود. امّا عملیات های سپاه عمدتاً در تاریکی شب صورت می گرفت و همه اقدامات مربوط به کاهش تلفات از جمله غافلگیری، اجرای مانور فریب، بکارگیری صحیح آتش، انجام مانور و ... به اجرا درمی آمد.
البته در عملیات های سپاه، شجاعت و از خودگذشتگی نیروهای داوطلب، موجب گشایش گره های عظیم و غلبه بر موانع و مشکلات بزرگ پیش پا بود. طبعاً غلبه بر ترس و انتقال آن به دل دشمن، از ویژگی ها و هنرهای یک رزمنده است.
شاید مانور شجاعانه و روحیه فداکارانه رزمندگان ما، که در موارد نادر و صحنه های خاصی موجب از جان گذشتگی برخی رزمندگان شده باشد، به غلط چنین تصوری را ایجاد کرده باشد که ما در طول دوران جنگ تحمیلی و در تمام نبردهای خود، از تاکتیک "امواج انسانی" بهره گرفته ایم.
جدول زیر، نمایی مقایسه ای از تاکتیک امواج انسانی و مانور شجاعانه را به نمایش می گذارد.
در این جدول "شجاعت نیروی تکور و فداکاری او" در مقایسۀ با "بی توجهی فرماندهی به ارزش جان انسانها" به روشنی تفکیک گردیده است.
علت رواج تهمت "امواج انسانی"
با این که تاکتیک رایج در نبردهای ایران، هیچگاه استفاده از امواج انسانی نبوده و با شاخصه های چنین تاکتیکی نیز تناسب نداشت، امّا این تهمت از همان زمان جنگ تحمیلی رواج یافت و به نظر می رسد، رواج چنین تهمتی دارای 3 منشأ بوده است:
- منشأ خارجی
- منشأ داخلی
- برخی تشابه های ظاهری
در منشأ خارجی می توان گفت عراق این اصطلاح را درباره حملات ایران بکار گرفت و سایر کشورها و خبرگزاری های غربی نیز با هدف تخریب روحیه رزمندگان و مدافعین از این واژه برای توصیف تاکتیک ایران در حملات استفاده کردند.
به هر حال دشمن در مواجهه با رزمندگانی که از مرگ نمی هراسیدند، نیاز به اقدامی جهت تخریب روحیه و انجام عملیات روانی روی قوای داوطلب ایرانی داشت، و سایر کشورها و خبرگزاری ها، یا با همین انگیزه و یا بدلیل عدم فهم صحیح این پدیده و به دلیل ناباوری نسبت به توان رزم و مانورهای شجاعانه و حساب شده سپاه، این واژه را به کار بردند.
امّا منشأ داخلی، برای رواج این تهمت، دارای سابقه ای همسان با منشأ خارجی اش نبود. درداخل، رواج این تهمت، خاستگاه های متفاوتی داشت. از علاقمندی فیلمسازان و داستان نویسان به خلق صحنه های مهیج گرفته، تا رقابتهای منفی در عرصۀ اندیشه نظامی و برخوردهای سیاسی و جناحی با مساله جنگ می توانست موجب شود تا این تهمت از زبان داخلی ها نیز به انحاء مختلف تکرار شود و به تضعیف ارزشها و فداکاری ها بینجامد.
سومین منشأ، ریشه در قصور و یا بی توجهی اندیشه پردازان نظامی سپاه داشت. بی هیچ تعارف باید پذیرفت که جنگ ما دارای شاخصه های خاصی بود که نیاز به نام گذاری و تئوری پردازی جدید داشت. این امر در طول دوران دفاع مقدس انجام نگرفت و یا به طور شایسته و کامل شاهد چنین فعالیتی از سوی اندیشه پردازان نظامی و نویسندگان دفاعی نبودیم.
به همین جهت، تفکیک بین عوامل و شاخصه های اصلی تاکتیک "امواج انسانی"، و "مانور شجاعانه" در عرصۀ ادبیات دفاعی کشور حاصل نشد و این تهمت که در سالهای قبل به لحاظ حضور شاهدان عینی چندان جدی گرفته نمی شد، به طور جدی و خطرناکی در حال انتقال به نسل بعد است. چیزی که میتواند آنان را از انتخاب میراث افتخارآمیز پدرانشان یعنی "مانور شجاعانه" دور نماید.
به جرأت می توان گفت که تاکتیک امواج انسانی با مشخصه های بیان شده، در هیچ نبردی از نبردهای مقاومتی در روزهای اول گرفته تا اجرای عملیات های هجومی از سوی نیروهای ایرانی بکار گرفته نشد.
اما آن چه کاملا با شاخصه های این تاکتیک همخوانی دارد، از سوی ارتش عراق در عملیات والفجر 8 در منطقه فاو رخ داد. نیروی عراقی بدون توجه به تلفات سنگین از بصره تا کارخانه نمک در زیر آتش دقیق و سنگین توپخانه ایران با تلفات بسیار برای اجرای پاتک بر علیه نیروهای ایران وارد منطقۀ درگیری می شد. گزارشها حاکی از انتقال نفرات گارد ریاست جمهوری عراق به وسیله اتوبوس از بصره تا کارخانه نمک است. اتوبوس هایی که زیر آتش هدایت و طراحی شدهء توپخانهءساحلی ایران، با تلفات بسیار بالا به مقصد می رسیدند.
این تاکتیک لااقل یکبار دیگر در جریان عملیات کربلا 5 از سوی ارتش عراق در غرب کانال ماهی (و شمال کانال زوجی) مورد استفاده قرار گرفت و نگارنده این سطور خود شاهد و حاضر در این صحنه بود. نیروهای پیاده ارتش عراق با فشار جوخه های اعدام به سمت کانال زوجی هجوم آوردند تا با تصرف آن، قوای ایرانی را که از کانال پرورش ماهی عبور کرده بودند، از پهلو مورد فشار قرار دهند و خود را به پل کانال ماهی برسانند تا ارتباط نیروها را با عقبه قطع کنند. امّا به دلیل مانور هوشمندانه و موضع گیری صحیح نیروهای ایرانی و هماهنگی کامل پیاده و توپخانه، این نیروها هرگز نتوانستند به جنوب کانال زوجی برسند. در حالی که تعداد نفرات اندکی، در حد یک گروهان از ل 41 ثارالله، به دفع این پاتک پرداختند تا جایی که کانال زوجی از اجساد عراقیها پر شد! و دشت شمال کانال هم صحنه ای دلخراش را از جنازه های پراکنده و خودروهای زرهی سوخته به نمایش گذاشت.
شاید تصمیم گیری صحیح، داوطلبانه و ایثارگرانۀ رزمندگان در برخی موارد (که تعداد آن به انگشتان دست هم نمی رسد) مثل عبور از میادین مین، به ذهن ها چنین القاء کند که این عمل در راستای تاکتیک امواج انسانی بوده است! این اتفاق با آن که هیچگونه گزارش رسمی و مستندی مبنی بر وقوع آن در دست نداریم، امّا دارای احتمال وقوع منطقی است و می توان احتمال صحت چنین گزارش هایی را در موارد خاص پذیرفت. آنچه مسلّم است این است که این روش، هرگز یک روند جاری و جزو راهبرد نیروهای ایرانی نبوده و در طراحی مانورها، تدابیر ویژه ای برای عبور از موانع و شناسایی معابر و ... اتخاذ می شد.
محتمل است که در صحنه ای از صحنه های جنگ، نیروی تخریبچی شهید شده باشد، یا دشمن بر اثر حادثه ای از حضور نیروی خودی در پشت موانع مطلع شده باشد، که در چنین حالتی باقی ماندن ستون مهاجم در پشت میدان مین منجر به قتل عام همۀ ستون می شود. طبعاً رزمندگان فداکار و هوشمند با ایثارگری خود اقدام به نجات جان بقیه همرزمان خود می نمایند و این اتفاق هرچند نادر و کم شمار، امّا با اهمیت و قابل افتخار است.
این نقطه قوت و هوشمندی و ایثارگری و شجاعت را که رزمنده ای برای حفظ جان دیگران از جان خود گذشت می کند، نمیتوان تاکتیک امواج انسانی نام نهاد. این ظلم بزرگی است که افتخارات دفاع مقدس را با تهمتی ناهماهنگ با عنوان "امواج انسانی" از بین ببریم.
باید بدانیم که منابع غربی با تکرار واژه «امواج انسانی» اصرار بر این دارند تا شجاعت فرماندهان و ایثارگری رزمندگان ما را تخطئه کنند و علاوه بر کوبیدن فرماندهان و تصمیم گیرندگان و مجریان جنگ، نقطه قوت ملت ما را از او سلب نمایند.
در جایی که ماجرای دهقان فداکار، تنها یکبار در تاریخ کشور رخ میدهد و برای ترویج روح فداکاری و انساندوستی، به کتابهای درسی راه می یابد، شایسته نیست تا هوشمندی، ایثارگری و وقت شناسی انسان هایی پاک و بی نظیر را که با فدا کردن جان خود، امنیت امروز ما را تضمین نمودند به سُخره گرفت.
نادر نوروزشاد
راوی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در دوران جنگ
Attention .Only comments written in persian will be displayed and responded to .Thank you*
اون جمله ی آخر چرا به انگلیسیه وقتی داره میگه فارسی بنویسید?
سلام و ادب