همین زخم هایی که نشمرده ایم!⏪

بسم الله الرحمان الرحیم

 * ضرورت درمان علایم اضطراب و افسردگی در جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از ضربه (PTSD) مزمن ناشی از جنگ»

PTSD In The Military

✍️ .... سالهای 75-76 به بعد بود؛ که تغییرات و التهابهای  روحی شدیدی درمن بروز و ظهور می کرد! وبسیار موجب تعجب خودم و اطرافیانم شده بود؛بیخوابی شبانه کلافه ام کرده بود، غمی عجیب همراه با احساس دلتنگی شدید برای دوستان شهیدم در دلم نشسته بود؛احساس می کردم همه غم و غصه های دنیا را روی دوش و دلم خالی کرده اند؛ با کوچکترین تحریکی شدیدا"عصبانی می شدم؛ توی خانه پرخاشگر شده بودم و رفتارم بخصوص با بچه هایم بسیار خصمانه شده بود؛ از دلیلی که نمی دانستم چیست نسبت به اغلب مسائل و امور روزمره نفرت پیدا کرده بودم؛ تمرکزی برای مطالعه و کارکردن نداشتم؛ سرکارم بطور نامنظم می رفتم و از غیبت کردن در محل کار ابائی نداشتم ؛وسایل منزل از دستم در امان نبود و .... 

خلاصه خودم به این نتیجه رسیدم که بایستی به دکتر مراجعه کنم؛نتیجه مراجعه به دکتر هم تجویز تعدادی قرصهای جوراجور؛ با دامنه اثرهای مشابه که پیآمد غالب آنها چیزی جزخواب آلودگی، بیحالی و بی حسی و.... نبود.

نکته قابل تامل در این پیش نوشت نسبتا" طولانی ذکر این مطلب بود که با گذشت حدود 10سال از پایان جنگ عراق-ایران من دچار علائم بیماری شایع و اثبات شده ایی شده بودم که به شهادت متون تاریخی دارای قدمتی 3000 ساله بود و از جنگهای اول و دوم جهانی و حتی پیشتر! در ارتشهای جهان مورد مطالعه و بررسی پیرامون عوارض و صدمات روحی وارده به سربازان مواجه با صحنه های نبرد؛ قرار گرفته بوده است. 

شوربختانه؛ با تساهل و تسامحی که در برخورد سازمانهای عالی نظامی کشورمان نسبت به عوارض و صدمات ناشی ازجنگ در بازماندگان آن حادثه عظیم که همانا رزمندگان و ایثارگران می باشند ؛دیده میشود! امیدی به اهتمام جدی نهادهای متولی، در غربالگری و شناسایی مبتلایان؛ و احداث مراکز و آسایشگاههای مناسب جهت طی دورهء درمان و نقاهت مبتلایان به عوارض روحی -روانی ناشی ازجنگ و حوادث مشابه ؛ نیست.

* آنچه در ادامه میآید خلاصه ایی از مقاله منتشره در مجله طب نظامی است؛ که مع الاسف بخشهایی از آن هم ترجمه مقالات خارجی است...

☜.....

مقدمه: از مهمترین مشکلات برای افراد درگیر با جنگ، ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه است که با پیامدهای غیرقابل پیش­ بینی یا مخرب و بلند مدت برای فرد آسیب­ دیده، خانواده وی و اجتماعی که در آن زندگی می­ کند همراه است.

بر اساس برآورد ها، اختلالات روانی در سال 2030 مقام دوم را در جهان از نظر شاخص بار بیماری ها خواهند داشت. مهمترین اختلال های روانی اختلال افسردگی و اضطراب بوده اند .شیوع اختلال های روانی به دلیل تفاوت در شیوه های نمونه گیری، تکنیک های مصاحبه، ابزارهای مصاحبه و طبقه بندی تشخیصی بسیار متفاوت بوده است .از گذشته ارتباط معناداری بین وجود اختلال های روانی در جوامع و عوامل محیطی وجود داشته است. عوامل محیطی مساعد کننده نظیر حوادث طبیعی و جنگ میتواند سلامت روان انسان را با مخاطره مواجه کند. جنگ پیامدهای اقتصادی- اجتماعی، فرهنگی و روانشناختی عدیده ای برجای می گذارد که ممکن است در طول نسلهای متمادی تاثیر چشمگیری بر روابط اعضای جامعه باقی گذارد. افراد آسیب دیده علاوه بر خود ؛محیط خانواده و اجتماع را مورد مخاطره قرار می دهند . همچنین شانس ابتلا به بیماریهای روانی در نسل های بعدی افراد جنگ زده نسبت به سایرین بیشتر بوده است. یکی از عوارض مهم جنگ اختلال استرس پس از  سانحه است Posttraumatic Stress Disorder)  (PTSD)). در مطالعه هایی که به منظور شناخت اثرات جنگ انجام گرفته؛ به این نتایج دست یافته اند که افراد دچار PTSD سالها از لحاظ ایجاد روابط اجتماعی، روابط دوستانه، هیجانی و صمیمی، بیان احساسات، اعتماد به دیگران، کنترل تکانه، احساس گناه - پرخاشگری و مشکلات زناشویی! با جمعیت عادی متفاوت هستند. این مشکلات مانع از آن است که بتوانند نقشهای خود را به عنوان پدر، مادر، همسر، سرپرست خانواده به درستی ایفا نمایند . اختلال PTSD یک اختلال پیشرونده استرس در افراد با تجربه جنگ است . برآورد اختلال PTSD در مناطق جنگ زده می تواند راه را برای مداخله های اثرگذار فراهم نماید و از عواقب عدم مداخله نظیر ابتلا به افسردگی، خودکشی و ... پیشگیری نماید. اختلال PTSD در حوادثی نظیر حادثه11 سپتامبر نشان داد که 1 ماه بعد از حملات تروریستی، نرخ شیوع PTSD حدود 11/4 % و نرخ شیوع افسردگی 9/7 % بوده است. 

تغییرات ساختاری مغز در سربازان برگشته از جنگ با علایم افت حافظه گزارش شده است که این مطلب احتمال جهشهای ژنی را تقویت کرده است. این تغییر ساختار در لوب آهیانه ای نیمکره ی راست بوده و به عقده پایه نیز آسیب زده است در نتیجه، عملکرد نوروترانسمیتریِ مرتبط با آنها نیز مختل شده است . همچنین در 15 %از سربازان برگشته از جنگ خلیج فارس(1991-1990)علایمی نظیر تحریک پذیری، خستگی مزمن، تنگی نفس، درد عضلات و مفاصل، سردردهای میگرنی، اختلالات گوارشی، ریزش مو، حساسیت پوستی (rash) فراموش کاری، و مشکلِ تمرکز حواس گزارش شده که به سندروم جنگ خلیج  ( War syndrome Gulf ) معروف شد....

 برنامه ریزی جهت ارایه خدمات بیشتر به افراد در معرض خطر ضروری است ،زیرا ابتلا به اختلال های روانی و PTSD می توانند زمینه ساز برای بروز آسیب های اجتماعی دیگر نظیر خودکشی باشد .... بسیاری از مطالعه های اپیدمیولوژیک نشان داده اند که PTSD یک اختلال روانی مزمن است که افراد مبتلا را مستعد ابتلا به بیماریهای روانی ثانویه نظیر مشکلات در ارتباط های شخصی و کم رویی، احساس گناه و بی اعتمادی اجتماعی می کند. بررسی های هم ابتلایی؛ هم نمایانگر آن است که حداقل 5% از افرادی که دچار PTSD حاد هستند در آینده دچار PTSD مزمن می شوند و حدود یک سوم افراد با PTSD حاد ممکن است علایمشان را تا 10 سال بعد به همراه داشته باشند....

اختلال استرس پس از سانحه نوعی از اختلالات اضطرابی است که پس از برخورد با یک حادثه تهدید کننده حیات؛ به صورت علائم مختلف روانی مانند پرخاشگری، کابوس شبانه، یادآوری حادثه و علائم اضطرابی و کاهش آستانه تحریک مشخص می شود. البته اختلال واکنشی حاد به حادثه، اغلب در مراحل اولیه دیده شده و   PTSD با شیوع کمتر از آن دیده می شود....

نتیجه گیری :

نتایج این مطالعه تاییدی بر مطالعه های گذشته مبنی بر وجود مشکلات روانی در کشورمان است . میزان شیوع PTSD در افراد با تجربه جنگ در کشورمان نسبت به جمعیت عمومی بیشتر است .... همچنین بر اساس نتایج مطالعات، سن نوجوانی در زمان جنگ و داشتن تجربیات جنگی نظیر شهادت یا زخمی شدن بستگان اقوام، حضور در جبهه، تهدید شدن حیات در زمان جنگ و سابقه زخمی شدن، اسارت و معلولیت به عنوان عوامل خطر بالقوه در بروز PTSD هستند. بنابراین نتایج مطالعه حاضر می تواند نقطه شروعی برای مطالعه های بعدی جهت علت مداخله به منظور عوارض شیوع نسبتا"بالای PTSD درکشورمان باشد.

مجله طب نظامی دوره 20 ،شماره 4 ،مهر و آبان 1397